Her ne kadar Malta kucuk ve sirin bir ulke olsa da, tarihi kendisi kadar kucuk ve sirin degil maalesef. Savaslar, kusatmalar, kendi dillerini kullanamamalari, stratejik konumu nedeniyle herkesin sahip olmak istemesi derken yuzyillar boyunca ada halki rahat bir nefes alamamis. Cok fazla tarih bilgim olmasa da, kendi capimda yaptigim kucuk arastirmalar sonucu Malta’nin tarihini sekillendiren onemli olaylari sizler icin derlemek istedim.
Not: Olaylar kronolojik olarak siralanmistir.
M.S 60 – Aziz Paul’un Gemi Kazasi
Hristiyanlik dininin Malta’da 2000 yillik bir gecmisi olduguna ve bu dini Malta’ya getiren kisinin, Hz. Isa’nin 12 havarisinden birisi olan Aziz Paul olduguna inaniliyor. Aziz Paul’un siyasi sebeplerden dolayi Roma’ya kacirilmaya calistigi sirada, 274 diger yolcuyla beraber icerisinde bulundugu gemi aniden cikan firtinadan sebep batmak uzereyken Malta kiyilarina sag salim yanasmis ve Aziz Paul hayatinin geri kalan kismini Malta’da gecirmis. Kendisi adina kutlanan bayramla ilgili de soyle bir yazi yazmistim daha once.
1530 – Ispanyol Kral’in Malta’yi St. Johns Sovalyelerine Vermesi.
Sovalyaler seneler boyunca Avrupa icerisinde bir noktadan bir noktaya surekli tasinirlarmis. 1530 yilinda, o sirada Ispanya Krali olan 5. Charles, Malta, Gozo ve Afrika’nin kuzeyindeki liman sehri Tripoli’yi sovalyelere vermesiyle beraber adanin sahibi haline gelmisler. Kral bunu babasini hayrina yapmamis tabii ki, karsiliginda her yil 2 Nisan’da (All Souls Day) bir Malta Sahini’ni, kral adina, Sicilya’daki kral’in naibine gonderme sarti koymus.
1565 – Malta Kusatmasi
Malta’nin tarihindeki en onemli savas olarak kabul edilir ve yerli halkin en gurur duydugu olaydir. Osmanli kuvvetleri 180 savas gemisi ve 30.000’e yakin askerle adayi kusatmaya calisirken, 600 Sovalve, 6000 asker ve diger Avrupa ulkelerinin yardimina karsi koyamamis ve yapilan stratejik hatalar sonucu yenilmis. 30.000 Osmanli askerinden 15.000’inin oldurulmus, geri kalanlarin da geri gonderilmis oldugu soyleniyor.
1566 – Grand Master Jean de Valette’nin Valletta Sehrini Kurmasi
Bugun adina Valletta dedigimiz yarimada o zamanlar Sciberras Tepesi olarak bilinirmis ve bolgede Saint Elmo adina yapilmis izleme kulesinden baska hicbir sey yokmus. 1522 yilinda kuleyi yikip yerine Saint Elmo Kalesini yapilmaya karar vermisler. 1565’deki kusatma sirasinda kale yikilinca, Jean de Valette savastan hemen sonra kalenin yeniden insa edilmesini emretmis. Valette, Osmanli galibiyeti sonrasi Avrupa’nin bir cok kralligindan gelen yardimlarlar beraber Valletta sehrini insa etmis sehrin ismi Valletta olarak degistirilmis.
1934 – Adanin Resmi Dillerinin Kesinlesmesi
19. Yuzyilda Italya Malta’yi yeniden kendi topraklari icerisinde katmak istedigi zamanlar (13. Yuzyila kadar Sicilya Kralligi’nin bir parcasi olmalarindan sebep), adanin resmi dili Italyanca’ymis ve 1934 yilina kadar da boyle devam etmis. O zamanlar Maltaca dili sadece fakir halk tarafindan konusulurmus ve Italyanca konusan Maltalilar adanin sadece %14’unu olusturuyormus.
Bugun ada halkinin %66’si Italyanca konusabiliyor ve %8’i gunluk konusmalarinda sadece Italyanca’yi tercih ediyor. Yeri gelmisken belirtelim, gun itibariyle Malta’nin resmi dilleri Ingilizce ve Maltaca’dir.
1940 – Malta’ya Yapilan Ilk Hava Saldirisi
2. Dunya Savasi boyunca Malta en cok havadan bombalamaya maruz kalan ulkelerden birisiymis. Alman Nazi Hava Kuvvetleri Luftwaffe ve Italyan Hava Kuvvetleri Aeronautica, 154 gun boyunca ortalama 3000 kez bombalamislar adayi ve bu saldiri icin 6700 ton bomba kullanmislar. Amaclari, adanin stratejik konumunu kullanip hem karadan hem de denizden diger ulkelere girisi kolaylastirmakmis fakat Ingiliz Hava Kuvvetleri sayesinde bu isteklerini gerceklestirememisler.
En basta da belirttigim gibi tarih konusunda cok bilgili degilim ve yazdiklarimda yanlislik/eksiklik olma olasiligi vardir. Herhangi bir hata fark ettiyseniz ya da eklemek istedigini seyler varsa ve yorumlar kismindan benimle paylasirsaniz cok sevinirim. : )